હસ્તિનાપુરમાં સુધર્મ નામનો વણિક તેની પત્ની ધન્યા સાથે વસતો હતો, તેઓ દુઃખમાં દિવસો વિતાવતા અને સુખના દિવસોની આશા રાખતા હતા, એકરાત્રિએ ધન્યાએ સ્વપ્નમાં પદ્મદ્રહમાં મોટા કમળ પર બિરાજમાન પ્રસન્નવદના લક્ષ્મીદેવીના દર્શન થયા, સવારે ઉઠી તેણીએ સુધર્મને જોયેલા સ્વપ્નની વાત કરી, એ વાત સાંભળી સુધર્મ ઘણો ખુશ થયો અને ધન્યાને કહ્યું કે ધન્યા તમે ઘણું સારું સ્વપ્ન જોયું જરૂર આપણ ભાગ્ય થોડાક વખતમાં ઉઘડશે. યોગાનુંયોગ કોઇ દેવ સ્વર્ગનું આયુષ્ય પુર્ણ કરીને ધન્યાના ગર્ભમાં આવ્યા, અને આવેલ દેવના સાથી મિત્રદેવોએ સુધર્મના ઘરમાં સોનું આદિ લાવીને મુક્યું. પૂર્ણ સમયે ધન્યાએ એક પુત્રને જન્મ આપ્યો. ધન્યાના ગર્ભમાં આ બાળક આવતાં જ સુધર્મના ઘરમાં ધન, ધાન્ય, સમૃદ્ધિની વૃદ્ધિ થઇ ગઇ આથી સુધર્મએ સ્વજનોને આમંત્રી બાળકનું ગુણને અનુસારે લક્ષ્મીપુંજ એવું નામ પાડ્યું બીજના ચંદદ્રમાની  જેમ બાળક મોટો થવા લાગ્યો. યૌવનવયમાં આવતા લક્ષ્મીપુંજ ધનાઢ્ય એવા શેઠોની નમણી અને સોહામણી આઠ રમણીઓ પરણ્યો. વૈભવ વિલાસથી ભરપૂર ભોગપભોગના સુખમાં લીન થયેલા લક્ષ્મીપુંજનો સમય ક્યાં પસાર થતો તેની તેને ખબર પણ પડતી ન હતી.
એકદા લક્ષ્મીપુંજ તેના શયનખંડમાં સૂતો હતો. મળસ્કે તેના મનમાં એક પ્રüા ઊઠ્યો, હું જે સુખને ઇચ્છું છું તે સુખ અને જે સુખની મને કલ્પના પણ નહોતી તેવું અનૈચ્છિક સુખ મને કેવી રીતે મળ્યું ?  લક્ષ્મીપુંજ આ પ્રમાણે મનમાં વિચારે છે ત્યાં જ તેના શયનખંડમાં દિવ્ય આકૃતિ પ્રગટ થઇ. જેનું શરીર દિવ્ય હતું. તે દિવ્ય વસ્ત્રાે અને તેજસ્વી અલંકારોથી સુશોભિત હતો. તેણે પ્રગટ થઇ બે હાથ જોડી મસ્તક નમાવી લક્ષ્મીપુંજને કહ્યું.
હે કુમાર, તું મારા ગતભવનો મિત્ર છે માટે તારા ગતભવની વાત હું તને કહીશ તે તું એકાગ્રચિત્તે સાંભળ, તારા મનમાં પ્રüા ઉઠ્યો છે કે હું આટલું બધું સુખ, સમૃદ્ધિ કેમ પામ્યો. તેનો હું તને જવાબ આપું છું, દિવ્યપુરુષે કહ્યું કે લક્ષ્મીપુંજ! મણિપુર નામના નગરમાં તું ગણધર નામનો સાર્થવાહ હતો. એકવાર મુનિજનનો સમાગમ થતાં તે મુનિજનનો ઉપદેશ સાંભળ્યો કે જીવને દ્રવ્યનું, ધનનું હરણ અર્થાત ધનની ચોરી મરણ કરતાં પણ વધુ પીડા આપે છે, માટે કલ્યાણકારી જીવોએ તેમના જીવનમાં ચોરીના ત્યાગનો નિયમ કરવો જોઇએ. અને મુનિરાજની દેશના સાંભળીને તે મુનિમહારાજ પાસેથી ચોરી ન કરવી તેવા ત્રીજા સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણવ્રતની પ્રતિજ્ઞા કરી તુ ઘરે આવ્યો અને આનંદીત થઇને વ્રતની આરાધનામાં સાવધાન બન્યો.
એક વખત એવુ બન્યું તું કમાવવા માટે દેશાંતર નીકળ્યો, ઘોર જંગલમાં ઘોડા પર બેસી ધીરે - ધીરે ચાલ્યો જતો હતો અને અચાનક તે પૃથ્વી પર પડેલો મૂલ્યવાન હાર જોયો, પરંતુ ચોરી ન કરવી એવા ત્રીજા વ્રતની પ્રતિજ્ઞા ગ્રહણ કરનાર તે એ હારને ઉપાડ્યો નહિ, આગળ ચાલતા ચાલતા માર્ગમાં ઘોડાનો પગ નમી જતા તું ઘોડા પરથી નીચે ઉતરી ગયો અને ઘોડાની ખરીથી ઉઘડી ગયેલ જમીન નીચે સોના અને ઝવેરાતથી ભરેલાએક તાંબાનો ચરુ જોયો ત્યાંથી તું તારી નજર ખસેડી તુરત જ આગળ વધ્યો, ત્યાં અચાનક ઘોડો બેભાન થઇ ધરતી પર ઢબી પડ્યો, સૂર્યના અગન વરસતા તાપથી પવન પણ જ્વાલાઓ ફેંકી રહ્યો હતો, ઘોડા વિના આ ગાઢ જંગલ ઓળંગવું તારા માટે મહામુશ્કેલ હતું અને અસહ્ય તરસ લાગી હોવાથી તું પણ ચાલવા સમર્થ ન હતો. આથી તે મનમાં સંકલ્પ કર્યો કે જે મારા ઘોડાને સાજો કરી આપે તેને મારું બધું ધન આપી દઉં અને તુ જંગલમાં મહામુસીબતે આગળ પાણીની ખોજ કરતો ચાલવા લાગ્યો.

જંગલમાં આગળ ચાલતા તે એક વૃક્ષ પર પાંજરે પૂરાયેલો પોપટ અને તેની બાજુમાં પાણીનો ચંબુ લટકાવેલો જોયો. અને તું આýાર્ય સાથે તે પાણીને જોતો ત્યાં ઉભો રહ્યો અને તેને જોઇને પોપટ બોલ્યો વનમાં પાણી મળવું ઘણું દુર્લભ છે, પણ તમારા માટે અગત્યનું હોઇ તમે પાણી પીઓ તરસ તો પ્રાણ લઇ લે. માટે તમને જેટલું પીવું હોય તેટલું પાણી આ ચંબુમાંથી પીવો, હું આ ચંબુના સ્વામીને વાત કરીશ નહિ. આ પ્રમાણે પોપટે કહ્યું એટલે તે પોપટને જવાબ આપ્યો, અતિતૃષાથી ભલે મૃત્યુ થાય પણ માલિકે દીધા વિના તેનું પાણી પીવાય નહિ કારણ કે હાસ્ય, રોષ કે પ્રપંચથી અદત્તાદાન લેવાથી અનિષ્ટ ફળ ભોગવવા પડે છે માટે હું તો પાણી લઇશ નહિ.
આમ તારા અને પોપટ વચ્ચે વાતચીત ચાલતી હતી ત્યાં અચાનક તેજનો ચમકારો થયો, પાંજરું તૂટી ગયું અને એક તેજસ્વી માણસ મંદ મંદ હાસ્ય સાથે તારી સામે આવી ઉભો અને તેણે કહ્યું `હું સૂર્યનામક વિદ્યાધર છું' તમે જ્યારે મુનિરાજની દેશના સાંભળી અને ત્રીજું અદત્તાદાન વિરમણવ્રત ગ્રહણ કર્યું એટલે મને આýાર્ય થયું કે આવો સમૃદ્ધ, વેપારી વાણિયો આ વ્રત કેવી રીતે પાળી શકશે આથી તારી પરિક્ષા કરવા માટે હું તારી પાછળ પડ્યો છું.
તને જંગલમાં માર્ગમાં સુવર્ણનો હાર, તાંબાનો ચરુ, પોપટ પાંજરું અને પાણીનો ચંબુ એ બધો જ દેખાવ મેં જ ઉભો કર્યો હતો પરંતુ પ્રાણ જાય તેવી તરસ લાગી હોવા છતાં માલિકે સોપ્યા વિના પાણી તે લીધુ નહિ એવા તારા દૃઢવ્રત પાલનથી વ્રત પરીક્ષામાં તમે સફળ થયા છો. માટે હવે આ સુવર્ણનો હાર વગેરે હું તમને અર્પણ કરું છું. આમ બધી સંપત્તિ આપવા છતાં તે ના કહી અને જવાબ આપ્યો હે વિદ્યાધર દેવ! આ દ્રવ્ય મેં શુદ્ધ વ્યાપારાદિથી ઉપાર્જન કર્યું નથી માટે આ દ્રવ્ય જો હું લઉં તો મારા જીવનમાં મને શાંતિ અને સમાધિ ન મળે. તમારું ધન મારે શા કામનું ? એટલું જ નહિ પરંતુ મારી પાસેનું આ બધું જ દ્રવ્ય તમારે લેવું પડશે, કારણ કે થોડા સમય પૂર્વે જંગલમાં મારો ઘોડો બેભાન થયો ત્યારે મેં એવા ભાવ કર્યા હતા કે જે મારા ઘોડાને સાજો કરશે તેને હું મારુ બધું જ ધન આપી દઇશ, ત્યારે વિદ્યાધરે કહ્યું કે જો ભાઇ ઘોડો વેગીલો કે બેભાન થયો ન હતો પણ દેવમાયાથી તમને એવું બતાવવામાં આવ્યું હતું માટે હું પણ તમારું ધન લઇ શકું નહિ, આમ તમારા બન્નેની વચ્ચે ઘણો લાંબો સમય વાતચિત-ચર્ચા ચાલી અને છેવટે તમે નિર્ણય કર્યો કે આપણા બન્નેનું ધન શુભમાર્ગે વાપરવું અને તે ધન જીર્ણોદ્ધારાદિ ધર્મક્ષેત્રમાં વાપર્યું.
સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણવ્રતના પાલનમાં તુ દૃઢ રહ્યો, ત્યાર બાદ તે સાધુ ધર્મ પાળી દેવલોકમાં દેવ થયા ત્યાંથી ચવી તમે મહાભાગ્યવંત લક્ષ્મીપુંજ શેઠ થયા અને હું સૂર્યવિદ્યાધર નામનો વ્યંતરતિકાય દેવ થયો. પૂર્વના ભવના આપણે બન્ને દેવ મિત્રો છીએ. તમારા પુણ્ય અને મહિમાથી પ્રેરિત થઇને તમે માતાના ગર્ભમાં આવ્યા ત્યારથી આજ સુધી હું સુવર્ણ અને ધનની વૃદ્ધિ કરુ છું. પૂર્વના દેવભવના આપણે મિત્રો છીએ અને ધર્મકાર્યમાં પ્રેરણા દેવા આપણે બંધાયેલા છીએ માટે મે તમને ગયા ભવની વાત કરી. આમ મિત્રદેવની વાત સાંભળીને લક્ષ્મીપુંજ શેઠને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું તેઓ ધર્મારાધનામાં સાવધાન બન્યા યાવત્ સર્વવિરતિ ચારિત્ર સ્વિકારી ઉત્તમ આરાધના કરી બારમા દેવલોકમાં ઓજસ્વી દેવ થયા ત્યાંથી ચ્યવી મનુષ્યભવ પામી મોક્ષ પામશે.
આ પ્રમાણે લક્ષ્મીપુંજ શેઠનું ઉદાહરણ વાંચી સાંભળી જેઓ અદત્તાદાન વિરમણવ્રતનો નિયમ લે છે તેઓ ઉત્તમ પ્રકારની સમૃદ્ધિને પામે છે યાવત્ મોક્ષ મેળવે છે.
ગણધર નામના સાર્થવાહે પારકુ ધન ન લેવાનો નિયમ લીધો તો વિદ્યાધર તેની પછવાડે ફર્યો અને દેવતા ઘરે બેઠા આવી બોધવચન કહી ગયા, માટે હે પુણ્યવંતો! તમે પણ અદત્તાદાન વિરમણવ્રત મેળવવા સૌભાગ્યવાન બનો.