`હિંસાનું જ્ઞાન થતાં જ હિંસાને છોડી દે તે વિજ્ઞ' વાસ્તવિક સમજણના અભાવે તથા પ્રકારના કૂળમાં જન્મેલા લોકો હિંસાને કુલાચાર માને છે અને એવું કહેતા હોય છે કે અમારે ત્યાં પરાપૂર્વથી હિંસા ચાલી આવે છે. અમારા પૂર્વજો તેમ કરતાં હતાં તેથી અમારે પણ તેમ કરવું જ જોઇએ. આમ મિથ્યાજ્ઞાન અને ઉંધી સમજણવાળા જીવોને સમજાવવા માટે કુલ ક્રમાગતથી ચાલી આવતી હિંસાને છોડી ઉત્તમ પ્રકારે દયાવ્રતનું પાલન કરનાર કુમારપાલ મહારાજા `પરમાર્હત્' કહેવાયા તેનું દૃષ્ટાંત.
એકદા કુમારપાળ મહારાજાની કૂળદેવીએ કોપિત થઇ કુમારપાળ રાજાના શરીરમાં ઘણી વ્યથા ઉત્પન્ન કરી, કુમારપાળ મહારાજાની અસહ્ય વેદના જોઇ તેનાં વાગ્ભટ્ટ નામના મંત્રીએ કહ્યું, મહારાજા શરીરની સ્વસ્થતા આવશ્યક છે માટે કુળદેવીને પશુનું બલી આપી સ્વયંની રક્ષા કરો. આ સાંભળી રાજા બોલ્યા `અરે!  તમે તો કેવા સત્વહીન વાણિયા છો? મારી ભક્તિમાં ઘેલા થઇ તમે આ શું બોલ્યા? આ જીવને ભવો ભવના કારણરૂપ આ શરીર મળ્યા જ કરવાનું છે, પરંતુ સર્વજ્ઞ પ્રભુએ કહેલો મુક્તિ આપનાર દયાધર્મ સ્હેજે કરી મળતો નતી. શ્વાસ ચપળ છે અને જીવન તદ્રુપ છે, તો તેને મુક્તિ આપનાર સ્થિર ધર્મને હું કેમ છોડું?'' ધર્મની આવી દૃઢતાના પ્રભાવે ક્રમે કરી રાજાના રોગ નાશ પામ્યા. રાજા કુમારપાલની રાજસભામાં શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી પધાર્યા, સૂરીશ્વરજીને જોઇ કુમારપાળ ઊભા થઇ આદર આપ્યો, પૂર્વના ઉપકારો સંભારી સૂરીશ્વરજીને સિંહાસન પર બેસાડી આદરપૂર્વક વંદના કરી.

શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજીએ કહ્યું, રાજન્ તમારા દેહમાં દુઃસહ્ય કષ્ટ હતું અને લોકો સ્પષ્ટ કહેતા હતાં કે રાજન્ આ દૈવીકોપ છે, માટે તમે કુલાચાર ને આચરો છતાંય તમારી શ્રદ્ધા જરાય ડગી નથી અને અહિંસા અને દયાધર્મને તમે બરાબર પાળ્યો છે તે ઘણાં જ સંતોષની વાત છે. આથી સૂરિજીએ રાજા કુમારપાળને `પરમાર્હત' નું બિરુદ્ આપ્યું.

જન્મથી જૈન નહિ પણ ક્ષત્રિય એવા કુમારપાળ રાજાને 60 વર્ષની ઉંમરે સદ્ગુરુ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યનો સમાગમ થયો, તેમની દેશના-ઉપદેશ સાંભળી શ્રી સમ્યક્ત્વમૂલ સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વ્રત ઉચ્ચરી વ્રતનું અડગ શ્રદ્ધાથી પરિપાલન કર્યું અને પ્રજાજનો પાસે પણ કરાવ્યું. પ્રથમ વ્રતનું અણિશુદ્ધ પાલન કરનાર કુમારપાળ ત્યારથી પરમાર્હત્ યાને શ્રેષ્ઠ પૂજવાને યોગે કહેવાયા. રાજા કુમારપાળના મુખમાં, તનમાં, મનમાં, ઘરમાં, નગરમાં, દેશમાં  એમ સર્વત્ર દયા વ્યાપક થઇ ગઇ, દરેક સ્થાનોમાંથી હિંસાનું નામ પણ નામશેષ થઇ ગયું, તેમના નગરમાં કાંઇપણ હિંસાની પુષ્ટી જોવા મળતી ન હતી. મહારાજા કુમારપાળ જૈન ધર્મ પામ્યા પછી પોતાનાથી કોઇનું પણ મન-વચન અને કાયાથી અશુભ ચિંતવાય જાય તો તેના પ્રાયશ્ચિત મજુબ તપ પણ કરતા હતા.
અહિંસાનું વ્રત પાલનાર કુમારપાળે એટલું પુન્ય ઉપાર્જન કર્યું કે આવતી ચોવિશીમાં પ્રથમ તિર્થંકર થનાર પદ્મનાભસ્વામિ એટલે શ્રેણિક મહારાજાનો જીવ તેનાં પ્રથમ ગણધર કુમારપાળ મહારાજાનો જીવ હશે.  વર્તમાન ચોવીશીના 16માં તિર્થંકર શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન તેમના પૂર્વના મેઘરથરાજાના ભવમાં પરાપત (કબૂતર)ના ભક્ષ્ય બાજપક્ષીને ભારોભારનું પોતાના શરીરનું માંસ કાપી ખાવા આપ્યું અને કબૂતરને અભયદાન આપી તિર્થંકર નામકર્મ ઉપાર્જન કર્યું. મેઘકુમારે તેના ગયા હાથીના ભવમાં દાવાનલમાં પગ નીચે ન મૂકતા સસલાની દયા ચિંતવી શ્રેણિક મહારાજાના પુત્ર મેઘકુમાર બન્યા.